Motywacja - gdyby tylko można ją kupić na kilogramy, świat byłby łatwiejszy: wszyscy znalibyśmy kilka języków, mieli nienaganną sylwetkę a nasze CV zawierałoby pasmo niekończących się sukcesów. A przynajmniej taki przekaz puszczają w świat różnego rodzaju mówcy motywacyjni, którzy swym entuzjazmem, wiedzą i doświadczeniem tankują nasze głowy poczuciem sprawstwa i chęcią działania.
Czy rzeczywiście motywacja jest kluczem otwierającym wszystkie drzwi, czy bez niej nie możemy czuć się spełnieni i szczęśliwi? Co właściwie sprawia, że jesteśmy w stanie wywołać w sobie stan gotowości do podjęcia działania, ukierunkować swoją energię na wybrany cel i ignorując pokusy i rozproszenia, kontynuujemy tą aktywność do póty do póki nie osiągniemy określonego rezultatu?
Rodzaje motywacji
Motywacja zewnętrzna - powód podjęcia działania wynika z czynników zewnętrznych często wynikających z nagrody lub kary. Częściej towarzyszy jej słowo "muszę" niż "chcę". Byw ona skuteczna w krótkim terminie jednak wymaga dodatkowego wzmocnienia, żeby móc przełożyć się na stałe strategie działania.
Np. pracuję dla pieniędzy a nie satysfakcji, odżywiam się zdrowo bo jest presja społeczna, rodzinna a nie dla faktycznej potrzeby zadbania o moje zdrowie, nie przekraczam prędkości, bo obawiam się mandatu a nie dlatego, że nie chcę nikogo skrzywdzić. Często bagatelizujemy moc zewnętrznej motywacji.
Bywa, że zanim wypracujemy silną motywację głęboko osadzoną w naszych przekonaniach i potrzebach, jedyne co mamy albo tym, od czego jesteśmy w stanie zacząć są właśnie czynniki zewnętrzne oraz okoliczności zmuszające nas do działania. Warto pamiętać, że jeżeli mamy wyznaczony cel to lepsza jest motywacja zewnętrzna niż żadna.
Motywacja wewnętrzna - wywołuje chęć podjęcia i kontynuowania działania niezależnie od występowania czynników zewnętrznych. Na pewno słyszeliście zdanie: "Nie uczysz się dla mnie i dla ocen, ale dla samego siebie", co doskonale obrazuje ten rodzaj motywacji. Samo podjęcie działania czy osiągnięcie celu jest nagrodą i pozytywnym wzmocnieniem, a to, co determinuje stopień motywacji to nasze wartości, potrzeby, cechy osobowości i temperamentu.
Motywacja wewnętrzna niezwykle wzmacnia skuteczność osiągania celu, warto jednak pamiętać, że większość ludzi musi się nauczyć jak z niej świadomie korzystać, jak ją wzmacniać i jak przechodzić kryzysy, które wynikają z czasowego obniżenia motywacji.
Warto przyjrzeć się, jakiego typu aktywności naturalnie wywołują u nas motywację wewnętrzną: czy jest to aktywność ze sfery zdrowia, rozwoju osobistego czy relacji społecznych. Poznanie mechanizmów, które wtedy w nas pracują umożliwią przełożenie tych strategii na obszary naszego życia, w których póki, co króluje "muszę", a nie "chcę".
Dążenie do - czyli motywacja ukierunkowana na wzmocnienie dodatnie czyli nagrodę. Niezależnie od tego, czy nagroda jest wewnętrzna (poczucie satysfakcji, wzmocnienie poczucia wartości po osiągnięciu celu), czy zewnętrzna (dobra ocena, premia finansowa) u części z nas dominuje właśnie motywacja związana z nagrodą.
Unikanie - czyli motywacja związana ze wzmocnieniem ujemnym, czyli karą. Podjęcie działania wynika z chęci uniknięcia kary i wynikającej z niej straty czy dyskomfortu. Dla części z nas dominującym motywatorem jest dążenie od. Dlatego też powodem, dla którego utrzymamy dietę, jest chęć uniknięcia wstydu, gdy ubierzemy kostium kąpielowy, a nie chęć doświadczenia podziwu ze strony innych. Wykonanie pracy z obawy przed niezadowoleniem nauczyciela czy szefa, nauka języka obcego w celu uniknięcia złej oceny czy zakłopotania podczas zagranicznych podróży itp.
Jak się zmotywować?
"Żeby mi się tak chciało, jak mi się nie chce" - to często powtarzane powiedzenie można wcielić w życie. Niestety, te aktywności, które postrzegamy, jako pożądane lub konieczne do osiągnięcia celu, rzadko samoistnie wzbudzają w nas odpowiedni poziom motywacji.
Zmiany nawyków żywieniowych, pozbycie się drobnych nałogów, nauka języka lub ćwiczenia fizyczne zwykle kończą się słomianym zapałem, bo brakuje motywacji do kontynuowania rozpoczętych działań. Oto kilka sposobów, które korzystnie wpływają na poziom motywacji, wspierając gotowość do kontynuowania podjętych wcześniej działań.
Wyznacz sobie cel
Trudno jest być zmotywowanym dla samego zmotywowania, stan motywacji musi być powiązany z konkretnym celem. Przykładem może być zrzucenie kilku kilogramów przed wakacjami. Warto wyznaczyć sobie ile kilogramów chcemy zrzucić (liczba ta musi być realna do osiągnięcia), do kiedy chcemy to zrobić. Korzystne będzie również podzielenie celu głównego na mniejsze łatwiejsze do osiągnięcia. Dochodzenie do kolejnych pułapów wagi pomoże zweryfikować postępy, jednocześnie wspierając motywację do dalszego działania.
Chcę czy muszę?
Jeżeli wyznaczonemu celowi towarzyszy "chcę" to znakomicie - "chcę" jest doskonałym źródłem motywacji. Co, jeżeli jednak "muszę" nauczyć się niemieckiego, bo jest to wymóg konieczny do promocji do następnej klasy czy awansu, ale wcale nie czuję, że tego chcę? Warto poszukać, a nawet spisać na kartce wszystkie korzyści wynikające z nauki nielubianego języka. Np. nauka niemieckiego to pomyślnie zdana matura lub awans i podwyżka.
Dodatkowe środki to możliwość wyjazdu na wymarzone wakacje, zakupu sprzętu potrzebnego do uprawiania ulubionego sportu, zapewnienia bezpieczeństwa bliskim, dalszego rozwoju zawodowego itp. Za każdym razem, kiedy trudno będzie zebrać siły do nauczenia się kolejnej listy słówek, warto na podorędziu mieć listę korzyści, jaką daje nauka języka.
Powiąż aktywność z konkretną wartością
To, co jest dla nas ważne, stanowi jedno ze źródeł motywacji. Codziennie robimy mnóstwo rzeczy dla naszej rodziny, dla zapewnienia bezpieczeństwa, dla podtrzymania relacji społecznych itp. Warto wypisać na kartce listę wartości, którymi kierujemy się w życiu: niech to będą rzeczy, które faktycznie są dla nas ważne. Załóżmy, że na liście znajduje się: zdrowie, rodzina, wiara, poczucie sprawiedliwości, a naszym działaniem jest schudnąć 6 kg.
Utrata wagi w tym kontekście nie jest już tylko procesem chudnięcia, ale może być też dawaniem przykładu dzieciom, jak zdrowo się odżywiać i regularnie uprawiać sport, to może być bezpośrednie przełożenie na poprawę stanu zdrowia itp. Przyjrzyj się temu, co naprawdę jest dla ciebie ważne i sprawdź, jak do tego się mają aktywności, do których chcesz się zmotywować.
Minutnik
Spróbuj umówić się ze sobą, że podczas 10 minut wykonasz tyle zadań, ile tylko się da, np.: nauczę się jak najwięcej słówek, będę pisać wypracowanie przez 10 minut bez przerwy itp. To prosty trik, pomagający nieco oszukać naszą percepcję i zabranie się do realizacji.
Publiczna deklaracja
Obwieszczenie wszem i wobec planu nauki, ograniczenia słodyczy itp. jest skutecznym motywatorem. Trudniej jest wycofać się z aktywności, wiedząc, że ma się widownię i kibiców.
Usuń demotywatory
Spróbuj przyjrzeć się czynnikom, które negatywnie wpływają na motywację. Jeżeli trudno jest się skupić, dostając ciągłe powiadomienia, wycisz telefon. Jeżeli ograniczenie słodyczy jest wyzwaniem, bo na swojej drodze mijasz cukiernię, zmień nieco trasę itp. Czasami najprostsze metody są najskuteczniejsze.
Znajdź wspólnika
Skutecznym motywatorem może być druga osoba, ktoś kto również będzie ćwiczył, uczył się itd. Partner w wędrówce do celu, wesprze swoją motywacją kiedy nasza osłabnie.
Drobne nagrody
Celebruj każdy zrealizowany etap. Nagradzaj się za każdy, nawet najmniejszy sukces. Niech droga do celu będzie usiana pozytywnymi wzmocnieniami. Pamiętaj jednak, żeby nagroda nie była czymś wbrew wyznaczonemu celowi.
To ci się przyda
Motywacja rzadko utrzymuje się na stałym wysokim poziomie. To naturalne, że słabnie i wymaga ponownego wzmocnienia. Staraj się pamiętać o tym, co już udało się zrealizować, szukając tego, co służy twoim celom. Unikaj obwiniania się za chwilowe zboczenie z wyznaczonej trasy - kryzysy podczas przekraczania swojej strefy komfortu są konieczne i sprzyjają rozwojowi.
